วันเต่าโลก คืออะไร ? ชวนรักษ์สิ่งแวดล้อมผ่านวันนี้ และรู้จักชนิดต่างๆ ของเต่ากัน !

ถ้าพูดถึงเต่า เชื่อว่าทุกคนจะต้องนึกถึงสัตว์ที่มีกระดองหนา หน้าตาดูเป็นมิตร ถ้าพูดในแง่ของความเชื่อความเป็นสิริมงคล เต่าถือว่าเป็นสัตว์มงคลตามฮวงจุ้ยจีน เป็นสัญลักษณ์ของการมีสุขภาพดี มีปัญญาสูง และยังเป็นหนึ่งใน Spirit Animal ตามความเชื่อของชาว Native American อีกด้วยนะคะ แต่ถ้าพูดในแง่ของชีววิทยาและวิวัฒนาการ เต่าเป็นสัตว์ที่มีวิวัฒนาการมามากกว่า 200 ล้านปี และยังเป็นสัตว์ที่มีอายุยืนมากที่สุดด้วย ถือเป็นสัตว์ที่มีความสำคัญต่อระบบนิเวศเป็นอย่างยิ่ง จนถึงขั้นมีการกำหนด “วันเต่าโลก” ขึ้นมาเลยทีเดียว เต่ามีความสำคัญอย่างไร มีกี่ชนิด ทำไมถึงต้องให้ความสำคัญกับเต่ากันด้วย ไปหาคำตอบกันเลยค่ะ

ชวนรู้จัก “วันเต่าโลก” และความสำคัญของเต่าที่มีระบบนิเวศธรรมชาติ

เต่า เป็นสัตว์จำพวกหนึ่งที่อยู่ในอันดับ Testudine และถูกจัดอยู่ในจำพวกสัตว์เลือดเย็น เป็นสัตว์เลื้อยคลานที่มีวิวัฒนาการมามากกว่า 200 ล้านปี ทั้งยังถือว่าเป็นสัตว์ที่มีอายุยืนมากที่สุดชนิดหนึ่ง อายุไขโดยเฉลี่ยของเต่าคือ 150 ปี หรืออาจจะมากกว่านั้น ทุกคนรู้ว่าเต่ามีสิ่งที่เรียกว่ากระดอง ซึ่งก็คือกระดูกแข็งที่คลุมอยู่บริเวณหลังของมันนั่นเอง โดยกระดองของเต่านั้น ประกอบไปด้วยแคลเซียมเป็นส่วนใหญ่ และเต่าสามารถหดหัว ขา หางเข้าไปอยู่ในกระดองเพื่อป้องกันตัวได้

แล้วเต่ามีความสำคัญกับระบบนิเวศอย่างไร ? ทำไมถึงต้องกำหนดให้มีวันเต่าโลกขึ้นมา เรียกได้ว่าเต่า โดยเฉพาะเต่าทะเล มีบทบาทสำคัญต่อความหลากหลายทางชีวภาพในทะเล ช่วยรักษาความสมดุลของห่วงโซ่อาหาร และเป็นปัจจัยที่ทำให้ระบบนิเวศมีความสมบูรณ์ แต่ในปัจจุบันนี้เต่าทะเล ถือเป็นสัตว์ที่กำลังเผชิญกับภัยคุกคาม ทำให้มีจำนวนประชากรเต่าลดลงและเสี่ยงที่จะสูญพันธุ์ ซึ่งภัยคุกคามที่เกิดขึ้นก็ได้แก่ การสูญเสียพื้นที่อยู่อาศัยเนื่องจากการพัฒนาพื้นที่ชายฝั่ง การทิ้งขยะลงทะเล การทำประมงลากอวน รวมถึงอัตราการรอดชีวิตของลูกเต่าในธรรมชาติมีน้อยมาก จึงทำให้จำนวนประชากรเต่าลดลงด้วย เพื่อให้ตระหนักถึงความสำคัญของเต่า และปลูกจิตสำนึกให้ทุกคนอนุรักษ์เต่า จึงได้กำหนดวันเต่าโลก หรือ World Turtle Day ขึ้น โดยองค์กรที่ไม่แสวงผลกำไรชื่อ American Tortoise Rescue ซึ่งตรงกับวันที่ 23 พฤษภาคมของทุกปี เพื่อเป็นการเผยแพร่ความรู้เกี่ยวกับเต่าให้กับประชาชน และให้ผู้คนได้เห็นถึงความสำคัญของเต่า เพื่อที่จะช่วยกันอนุรักษ์เต่าไม่ให้สูญพันธุ์ไป

เจาะลึก ! ความสำคัญของเต่าที่มีต่อระบบนิเวศในธรรมชาติ

ตอนนี้ก็ได้รู้ถึงที่มาและจุดประสงค์ของการกำหนดให้มี “วันเต่าโลก” เรียบร้อยแล้ว ทีนี้เรามาดูความสำคัญของเต่าที่มีต่อระบบนิเวศให้เห็นภาพชัดเจนมากขึ้นกันค่ะ เพราะเต่ามีความสำคัญกับธรรมชาติมากทีเดียว ไม่ว่าจะเป็นเต่าน้ำจืดหรือเต่าทะเล อย่างเต่าบกหรือเต่าน้ำจืดที่มีขนาดใหญ่ มักจะเดินผ่านพุ่มไม้เล็กตามทางเดินของสัตว์ต่างๆ ซึ่งบางครั้งได้มีการเรียกเส้นทางนี้ว่า “Tortoise Highways” หรือทางหลวงของเต่า ประกอบกับการที่พวกเต่าสร้างที่อยู่อาศัยด้วยการเล็มยอดหญ้าหรือยอดอ่อนของพืชแล้วเหยียบย่ำพื้นบริเวณโดยรอบ ซึ่งพฤติกรรมเช่นนี้มีบทบาทสำคัญในการกระจายและงอกใหม่ของเมล็ดพรรณพืช เพราะเต่าจะช่วยเปิดหน้าดินและทำให้พืชต่างๆ สามารถเจริญเติบโตได้ ส่งผลให้ระบบนิเวศในบริเวณนั้นมีความสมบูรณ์มากขึ้น และสำหรับเต่าทะเลเองก็มีบทบาทสำคัญต่อมหาสมุทรเช่นกัน ดังนี้ค่ะ

• ซากเปลือกไข่เต่าทะเลมีสารอาหารและแร่ธาตุที่เป็นประโยชน์ต่อชายหาดและหญ้าทะเล อันเป็นแหล่งอนุบาลของสัตว์ทะเล รวมถึงช่วยลดการกัดเซาะชายฝั่งจากคลื่นและพายุอีกด้วย
• เต่าทะเลกินแมงกะพรุนและหญ้าทะเลเป็นอาหาร ซึ่งจะช่วยควบคุมปริมาณแมงกะพรุนและหญ้าทะเลในธรรมชาติให้มีความสมดุล
• เต่าทะเลกินฟองน้ำทะเลเป็นอาหาร ส่งผลให้สามารถควบคุมปริมาณฟองน้ำทะเลในธรรมชาติได้ ซึ่งดีต่อปะการังและสัตว์ที่อาศัยอยู่ในแนวปะการัง
• เต่าทะเลโตเต็มวัยเป็นอาหารของฉลามและวาฬเพชรฆาต การที่มีจำนวนประชากรเต่าทะเลอย่างเพียงพอ ก็เป็นส่วนสำคัญในการอนุรักษ์ฉลามและวาฬเพชรฆาตเช่นกัน
• เต่าทะเลที่มีขนาดใหญ่ เป็นที่อยู่อาศัยของเพรียงทะเล ปลาขนาดเล็ก และยังเป็นที่พักกลางทะเลให้กับนกทะเลอีกด้วย

เห็นความสำคัญของเต่ากันแล้วใช่มั้ยคะ ? ด้วยเหตุนี้ จึงต้องกำหนดให้มีวันเต่าโลกขึ้นมา เพราะเต่าเป็นสัตว์ที่ส่งผลต่อระบบนิเวศในธรรมชาติ ช่วยให้ธรรมชาติมีความสมดุลมากยิ่งขึ้น หากเต่าสูญพันธ์ุไป ก็คงจะทำให้ธรรมชาติเกิดความเสียหาย และส่งผลกระทบแบบลูกโซ่อย่างแน่นอน การช่วยกันอนุรักษ์เต่าและสิ่งมีชีวิตอื่นๆ ที่มีความสำคัญในระบบนิเวศ ก็เป็นวิธีการรักษ์โลก รักสิ่งแวดล้อมอีกวิธีหนึ่งที่เราสามารถช่วยกันได้ค่ะ

ชวนรู้จัก ชนิดของเต่า จริงๆ แล้วเต่ามีกี่ชนิดกันแน่ ?

ได้รู้ถึงความสำคัญของเต่าและวันเต่าโลกกันไปแล้ว มาดูกันดีกว่าว่า เรารู้จักเต่าดีแค่ไหน ? ถ้าพูดถึงสายพันธ์ุของเต่า ความจริงแล้วมีมากกว่า 300 สายพันธ์ุทั่วโลกเลยทีเดียวค่ะ แต่ถ้าจะแบ่งตามชนิด ในโลกนี้ สามารถแบ่งประเภทของเต่าได้เป็น 3 ชนิดคือ เต่าบก เต่าน้ำจืด และเต่าทะเล ซึ่งมีรายละเอียดแตกต่างกันไป ดังนี้

1. เต่าบก

ชื่อก็บอกว่าเต่าบก เพราะฉะนั้นแล้ว เต่าชนิดนี้ จึงเป็นเต่าที่อาศัยอยู่บนบกเท่านั้น ไม่สามารถว่ายน้ำหรือมีชีวิตอยู่ในน้ำได้ และอาจจะจมน้ำตายได้เลยทีเดียว เพราะเต่าบกจะมีกระดองขนาดใหญ่ มีน้ำหนักมาก เท้าไม่มีพังผืดระหว่างนิ้ว จึงไม่สามารถว่ายน้ำได้ กลับกัน บริเวณเท้าจะมีเกล็ดหน้าและมีเล็บยาวเพื่อใช้ขุดดิน โดยส่วนใหญ่แล้วกินพืชเป็นอาหาร แต่ก็มีบางสายพันธ์ุที่กินเนื้อหรือกินแมลงด้วย สายพันธุ์เต่าบกที่รู้จักกันอย่างดีก็เช่น เต่ายักษ์กาลาปากอส ซึ่งเป็นเต่าบกที่มีขนาดใหญ่และมีอายุยืนยาวที่สุดในโลก หรือเต่ายักษ์เซเชลส์ เต่าราเดียตา เต่าซูคาต้า สำหรับเต่าบกที่พบในประเทศไทยก็ได้แก่ เต่าเหลือง เต่าหก เต่าหวาย เต่าจักร เต่าเดือย เป็นต้น

2. เต่าน้ำจืด หรือเต่าน้ำ

ชนิดของเต่าอีกประเภทหนึ่งที่มีหลากหลายสายพันธ์ุก็คือ เต่าน้ำจืด หรือเต่าน้ำ ซึ่งเป็นเต่าที่ใช้ชีวิตอยู่ในน้ำเป็นส่วนใหญ่ และจะขึ้นบกมาอาบแดดในบางครั้ง มีกระดองค่อนข้างแบนกว่าเต่าบกและมีน้ำหนักเบากว่า เพื่อที่จะสามารถลอยตัวอยู่ในน้ำได้ บริเวณเท้าไม่มีเกล็ด แต่จะมีพังผืดระหว่างนิ้วเท้าเพื่อใช้ในการว่ายน้ำ มักล่าสิ่งมีชีวิตเล็กๆ ในน้ำกินเป็นอาหาร เต่าน้ำจืดที่พบในไทยก็ได้แก่ เต่ากระอาน เต่าลายตีนเป็ด เต่าปูลู เต่าจัน เต่าดำ เต่าทับทิม เต่านาหัวใหญ่ เต่านาอีสาน เต่าหับ เต่าบัว เป็นต้น ซึ่งโดยส่วนใหญ่แล้ว เป็นสัตว์ป่าคุ้มครองทั้งสิ้น

3. เต่าทะเล

ชนิดของเต่าประเภทสุดท้าย ก็คือเต่าทะเลนั่นเองค่ะ เต่าทะเลจะใช้ชีวิตส่วนใหญ่อยู่ในน้ำ และจะขึ้นมาบนบกเมื่อถึงฤดูวางไข่ เต่าทะเลจะมีกระดองค่อนข้างแบนและมีน้ำหนักเบา เท้าทั้งสี่จะมีลักษณะแบนคล้ายกับครีบเพื่อใช้ในการว่ายน้ำอย่างคล่องแคล่ว เต่าทะเลจะกินพืชเป็นหลัก พบในเฉพาะทะเลเขตร้อนและเขตอบอุ่นเท่านั้น ทั้งนี้ เต่าทะเลทั่วโลกจะพบทั้งหมด 7 ชนิดด้วยกันคือ เต่ามะเฟือง เต่าตนุ เต่าหลังแบน เต่ากระ เต่าหัวฆ้อน เต่าหญ้า และเต่าหญ้าแคมป์ แต่ในประเทศไทยพบเพียง 5 ชนิดก็คือ เต่ามะเฟือง เต่าตนุ เต่ากระ เต่าหญ้า และเต่าหัวฆ้อน

อย่างไรก็ตาม ปัจจุบันเต่าทะเลไทยเสี่ยงต่อการสูญพันธ์ุเนื่องจากภัยคุกคามทั้งเรื่องสิ่งแวดล้อม มีเต่าทะเลกินขยะพลาสติกที่ลอยอยู่ในทะเลเข้าไปจำนวนมาก และทำให้เต่าเสียชีวิต นอกจากนี้ เต่าทะเลยังถูกล่าจับเป็นจำนวนมาก โดยเนื้อและไข่ถูกนำไปเป็นอาหาร กระดองเต่าถูกนำไปเป็นเครื่องประดับตกแต่ง หนังถูกเอาไปเป็นผลิตภัณฑ์เครื่องหนังต่างๆ และไขมันของเต่าทะเลยังสามารถนำไปสกัดใช้เป็นส่วนผสมของสบู่หรือน้ำหอมที่มีราคาอีกด้วย ทำให้เต่าทะเลมีจำนวนลดน้อยลงเรื่อยๆ ปัจจุบันจึงได้มีการรณรงค์ให้อนุรักษ์เต่าทะเลกันมากขึ้น และการกำหนดวันเต่าโลกขึ้นมา ก็เป็นอีกวิธีหนึ่งที่จะช่วยให้มนุษย์เราตระหนักถึงความสำคัญของสัตว์ชนิดนี้ เพื่อที่จะช่วยกันดูแลเต่า ไม่ทำร้ายเต่าแต่ละชนิดทั้งทางตรงและทางอ้อม ให้เต่าได้ปลอดภัยจากสิ่งคุกคามต่างๆ และขยายพันธ์ุเพิ่มจำนวนประชากรต่อไป

Inspire Now ! : เราทุกคนสามารถช่วยกันอนุรักษ์พันธ์ุเต่าไว้ได้ อย่างน้อยๆ ก็ช่วยกันดูแลรักษาสิ่งแวดล้อมอันเป็นที่อยู่ของเต่า ไม่ว่าจะเป็นแหล่งน้ำจืดธรรมชาติอย่างน้ำตก แม่น้ำ ห้วยหนองคลองบึง โดยการไม่ทิ้งขยะลงไป หรือจะช่วยกันลดใช้พลาสติกประเภทใช้แล้วทิ้งอย่างถุงพลาสติก หลอดพลาสติก ซึ่งจะกลายเป็นขยะในทะเลที่เต่าทะเลอาจเผลอกินเข้าไป หรือจะช่วยกันแชร์ข้อมูลความรู้เกี่ยวกับเต่าและความสำคัญของเต่าที่มีต่อระบบนิเวศ ก็จะช่วยให้คนอื่นๆ ได้ตระหนักถึงความสำคัญของสัตว์ชนิดนี้มากขึ้น และช่วยกันดูแลอนุรักษ์เต่ามากขึ้นค่ะ

DIY INSPIRE NOW คือแรงบันดาลใจของฉันใช่ไหม ? เต่าเป็นสัตว์ที่มีวิวัฒนาการมานานในหลักร้อยล้านปี คงไม่มีใครอยากให้เต่าสูญพันธ์ุไปด้วยฝีมือของมนุษย์ เพราะฉะนั้นแล้ว หากมนุษย์เราหันมาดูแลใส่ใจธรรมชาติ สัตว์ และสิ่งแวดล้อมกันให้มากขึ้น เชื่อว่าจะช่วยให้บ้านหลังใหญ่ของเรา และสมาชิกในบ้านอย่างสิ่งมีชีวิตชนิดอื่นๆ สามารถดำรงค์อยู่ต่อไปได้อย่างแน่นอนค่ะ ♡

Featured Image Credit : freepik.com/jcomp