ตระหนักรู้ Self Awareness คืออะไร ? สำคัญยังไงกับชีวิตเรา

การอยู่ร่วมกับคนในสังคมนั้นต้องอาศัยทักษะหลายอย่างรวมถึงความ ตระหนักรู้ ด้วย เพราะความตระหนักในตนเองมีส่วนอย่างมากที่จะเข้ามาช่วยให้เราสามารถเข้าใจตนเองได้อย่างถ่องแท้ เข้าใจเหตุผลของการใช้ชีวิตร่วมกับผู้อื่น รวมถึงเหตุผลการการทำหรือไม่ทำอะไรบางอย่าง วันนี้ DIY INSPIRE NOW จะขอพาทุกคนไปรู้จักว่าการตระหนักในตนเองหรือ Self Awareness คืออะไร มีความสำคัญอย่างไร และเราจะฝึกตัวเองให้สามารถตระหนักในตนเองได้อย่างไรบ้าง เพื่อให้ทุกคนนำสาระที่ได้รับในวันนี้ไปปรับใช้ให้เกิดประโยชน์ในชีวิตจริงค่ะ

ตระหนักรู้ (Self Awareness) คืออะไร?

Self Awareness คือ การตระหนักหรือรับรู้สิ่งที่เกิดขึ้นภายในตัวตนของเราและเข้าใจอารมณ์ ความรู้สึก หรือแรงจูงใจของตัวเอง รวมถึงเข้าใจประสบการณ์ ทักษะ ความสามารถ ความคิดด้วย ซึ่งความตระหนักในตนเองนี้มีความแตกต่างจากจิตสำนึก (Consciousness) เพราะจิตสำนึกจะรวมไปถึงการรับรู้สภาพแวดล้อมภายนอกและวิถีชีวิต แต่ Self Awareness นั้นเป็นความตระหนักถึงสิ่งใดสิ่งหนึ่งโดยเข้าใจถึงคุณลักษณะ ความรู้สึก แรงจูงใจ หรือสาเหตุที่อารมณ์ความรู้สึกเหล่านั้นเกิดขึ้นภายในตัวเราโดยเฉพาะ และยังมีนักจิตวิทยาได้ให้นิยามเอาไว้ว่า เมื่อเราให้ความสนใจกับตัวเอง เราจะสามารถประเมินพฤติกรรมของตนโดยเทียบกับคุณค่าและมาตรฐานภายในตัวได้อย่างเป้นกลาง นอกจากนี้ Self Awareness ยังเป็นกลไกการควบคุมตัวเองที่ดีอีกด้วย

[affegg id=747]

Self Awareness มีความสำคัญอย่างไร?

• การตระหนักรู้ช่วยให้เราทำงานร่วมกับผู้อื่นได้ดีขึ้น เพราะการเข้าใจตนเองทำให้เรารับรู้อารมณ์ภายในได้ดี ทำให้สามารถควบคุมตัวเอง ความคิด และพฤติกรรมเพื่อให้แสดงออกได้อย่างเหมาะสม
• ช่วยให้เรารู้ว่าเมื่อไรควรพัก เมื่อไรควรเต็มที่กับงาน ทำให้สามารถวางแผนชีวิตและจัดสรรเวลา Work-Life Balance ได้เหมาะสมกับสภาพร่างกายและอารมณ์ของตัวเอง
• ช่วยเสริมสร้างความสัมพันธ์ที่ดีกับคนรอบข้าง เนื่องจากสามารถรับรู้และเข้าใจอารมณ์ของตัวเองได้ถ่องแท้ อีกทั้งยังช่วยให้รู้เท่าทันอารมณ์ตัวเองและทำให้ควบคุมตัวเองได้ดีขึ้น

[affegg id=748]

อยากรู้จักตัวเองให้มากขึ้น ควรตั้งคำถามเพื่อ Self Awareness อย่างไร?

• เรามีนิสัยอย่างไร

เริ่มต้นถามตัวเองด้วยคำถามง่ายๆ อย่างนิสัยของเราเป็นอย่างไร ลองสังเกตความคิดหรือพฤติกรรมของตัวเองอย่างสม่ำเสมอ ลองถามตัวเองว่าเราชอบหรือไม่ชอบอะไร สิ่งเหล่านี้จะทำให้เรารู้จักตัวเองมากขึ้นและสามารถขัดเกลาตัวเองให้พัฒนาไปในทางที่ดีได้ 

• เป้าหมายในชีวิตของเราคืออะไร?

เป้าหมายในชีวิตระยะสั้นอาจเป็นอะไรที่คิดได้เร็ว แต่สำหรับเป้าหมายระยะยาวหล่ะ คุณวาดฝันอะไรไว้ในชีวิตบ้าง? ลองกลั่นกรองความคิด ความรู้สึก และประสบการณ์ออกมาเพื่อค้นหาเป้าหมายที่มีคุณค่าสำหรับเรามากที่สุดดูนะคะ 

• ตัวเรามีข้อดีและข้อเสียอย่างไร?

นอกจากการรับรู้นิสัย ความชอบ และความไม่ชอบของตัวเองแล้ว การเข้าใจข้อดีและข้อเสียก็เป็นอีกหนึ่งปัจจัยที่ทำให้เรารู้จักตัวเองดีขึ้นและสามารถนำสิ่งที่เราตกผลึกออกมาไปปรับปรุงและพัฒนาตัวเองให้ดีขึ้นได้เช่นกัน

[affegg id=749]

เคล็ดลับการฝึกเพิ่มความตระหนักรู้ในตนเอง

• เขียนบันทึก : การจดบันทึกเป็นจุดเริ่มต้นที่ดีสำหรับคนที่อยากฝึกความตระหนักรู้ในตนเอง เพราะเราสามารถสังเกตสิ่งที่เกิดขึ้นในชีวิตประจำวัน จากนั้นจึงบันทึกเรื่องราว ความคิด อารมณ์ หรือความรู้สึกออกมาบนหน้ากระดาษ โดยเราสามารถเขียนสิ่งที่ต้องการได้อย่างอิสระ ไม่ว่าจะเป็นเหตุการณ์ประจำวัน เขียนระบายอารมณ์ บอกเล่าความคิด ประสบการณ์ หรือแม้แต่การเขียนสิ่งที่ต้องทำและอยากทำ
• เป็นผู้ฟังที่ดี : การรับรู้และเข้าใจตนเองนั้นเริ่มที่ตัวเราก็จริง แต่การเป็นผู้ฟังที่ดีและเปิดรับความคิดเห็นจากคนอื่นก็เป็นวิธีพัฒนาตนเองที่จะช่วยให้เรามองเห็นภาพรวมและรับรู้มุมมองที่แตกต่างได้รอบด้านมากขึ้น เนื่องจากบางครั้งเราอาจตัดสินตนเองแบบไม่เป็นกลาง ขณะที่การฟังความเห็นจากคนอื่นจะช่วยเปิดมุมมองที่เราอาจไม่เคยรับรู้มาก่อนก็ได้ค่ะ
• ฝึกสติ : การฝึกสติหรือเจริญสติ (Mindfulness) ทำให้เราสามารถรับรู้อย่างเป็นกลางถึงสิ่งที่เกิดขึ้นภายในร่างกายและจิตใจทำให้เราสามารถมองเห็นตัวเองในแง่มุมที่อาจไม่เคยรู้จนนำไปสู่ความตระหนักรู้ในตนเอง ซึ่งต่างจากการฝึกสมาธิที่มุ่งเน้นทำจิตใจและอารมณ์ให้สงบ โดยวิธีฝึกสติง่ายๆ ตามหลักพุทธศาสนา แนะนำโดยพระไพศาล วิสาโลก็คือ การทำอะไรทีละอย่างด้วยความมีสติ ไม่ทำงานหลายอย่างพร้อมกัน เพื่อรับรู้สิ่งที่เรากำลังทำและกำลังคิดในขณะนั้นอย่างชัดเจนและเข้าใจที่สุด
• สะท้อนความเห็นแก่ผู้คนและสิ่งรอบตัว : นอกจากการค้นหาคำตอบของสิ่งที่เกิดขึ้นภายในตัวเราเองแล้ว ลองฝึกสะท้อนความคิดเห็นไปหาคำตอบของสิ่งที่เกิดขึ้นรอบตัวหรือเป็นผู้ให้ความเห็นดีๆ แก่คนรอบข้างบ้าง การรู้จักตัวเองที่ดีจะเกิดขึ้นได้ก็ต่อเมื่อเรามี outward mindset คือการพูดคุยและแลกเปลี่ยนประสบการณ์กับคนอื่นๆ ซึ่งถือเป็นสิ่งสำคัญไม่แพ้การทำความเข้าใจตัวเองเลยนะคะ

DIY INSPIRE NOW ทำให้ฉันเป็นคนใหม่ที่ดีกว่าใช่ไหม ? ใครลองนำวิธีฝึกตระหนักในตัวเองไปปรับใช้แล้วเกิดผลดีอย่างไร ลองมาเล่าให้เราฟังบ้างนะคะ ♡

อ้างอิงข้อมูลบางส่วนจาก : hbr.org, positivepsychology.com, psychologytoday.com