self reflection คือ อะไร ? การทบทวนตัวเอง จะทำให้เกิดการเปลี่ยนแปลงจริงหรือ ?!

ทุกวันนี้ หลายๆ คนอาจจะใช้ชีวิตอย่างเร่งรีบจนแทบไม่มีเวลาได้พักผ่อนหรือได้ใช้เวลาอยู่กับตัวเอง เวลาเกิดปัญหาต่างๆ ขึ้น เช่น มีปัญหาในเรื่องงาน เรื่องชีวิตส่วนตัว หรือมีปัญหาเรื่องความรักความสัมพันธ์ และบางครั้งก็เป็นปัญหาเดิมๆ ที่เราแก้ไขไม่ได้เสียที จนทำให้เราเกิดความสงสัยขึ้นมาว่ามันเป็นเพราะอะไรกันแน่ ทำไมมันถึงเป็นแบบนั้น ? ความจริงแล้ว ปัญหาที่เกิดขึ้นอาจเกิดจากการที่เราไม่ได้มานั่งทบทวนตัวเอง หรือทำ self reflection เพื่อวิเคราะห์ตัวเองอย่างจริงจัง แล้ว self reflection คือ อะไร ? ทำแล้วจะเกิดการเปลี่ยนแปลงอย่างไร ? มาหาตำตอบไปพร้อมๆ กันเลยค่ะ

self reflection คือ อะไร ? มีความสำคัญยังไง ?

ถ้าแปลตามคำศัพท์อย่างตรงตัว self reflection หมายถึง “การสะท้อนตัวเอง” แล้วการสะท้อนตัวเองคืออะไร ? ลองนึกภาพตัวเองยืนอยู่หน้ากระจก แล้วเราก็กำลังยืนมองภาพสะท้อนของตัวเองพร้อมกับพินิจพิเคราะห์รูปร่างหน้าตาของตัวเองอย่างจริงจัง แต่ self reflection คือ การมองให้ลึกเข้าไปถึงความคิด ทัศนคติ อารมณ์ ความรู้สึก ลักษณะนิสัย แรงจูงใจ และความต้องการที่แท้จริง เพื่อให้เราวิเคราะห์ตัวเองอย่างลึกซึ้ง ได้สังเกตตัวเอง และรู้จักตัวเองให้มากขึ้น ในหลายๆ ครั้งเราใช้ชีวิตไปอย่างเร่งรีบ ต้องทำงานเพราะเป็นหน้าที่ มีปฏิสัมพันธ์กับคนรอบข้างเพราะจำเป็นต้องทำ หรือมีชีวิตไปตามกรอบของสังคมว่าต้องทำแบบนั้นแบบนี้ โดยที่ตัวเราเองก็ยังไม่แน่ใจว่า นี่เป็นสิ่งที่เราอยากทำจริงๆ หรือเปล่า นี่คือสิ่งที่เราต้องการหรือไม่ ทำให้หลายๆ ครั้งเราเกิดความขัดแย้งในตัวเอง เกิดความคับข้องใจและไม่เข้าใจตัวเอง จนกลายเป็นความเครียด ความวิตกกังวล และทำให้เรารู้สึกสับสนในชีวิตได้

self reflection อาจเรียกอีกอย่างหนึ่งว่า การทบทวนตัวเอง เป็นการหยุดพักและทำความเข้าใจกับตัวเองให้มากขึ้นกว่าเดิมอย่างลึกซึ้ง เป็นการใช้เวลาทบทวนชีวิตที่ผ่านมาว่าทำไมเราถึงเลือกทำแบบนั้น เพราะอะไรเราถึงแก้ปัญหาแบบนั้น ความคิด – ทัศนคติของเรามีที่มาที่ไปอย่างไร และมันส่งผลอย่างไร ทำให้เรามีพฤติกรรมอย่างไร ฯลฯ ซึ่งการวิเคราะห์ตัวเองแบบนี้ จะทำให้เราเข้าใจตัวเองได้มากขึ้นกว่าเดิม ทั้งยังได้เรียนรู้จากอดีตที่ผ่านมา และนำไปปรับปรุงแก้ไขปัจจุบัน เพื่อให้เกิดการพัฒนาเปลี่ยนแปลงในทิศทางที่ดีขึ้น self reflection คือ ทักษะในการวิเคราะห์ประเมินตนเองในอีกทางหนึ่ง ซึ่งจะทำให้เราเข้าใจตัวเองได้มากขึ้นนั่นเองค่ะ

ข้อดีของการทำ self reflection คืออะไร ?

บางคนอาจจะสงสัยว่า การทำ self reflection นั้นดียังไง ? การที่เรานั่งทบทวนตัวเองนั้นจะส่งผลดีกับตัวเองอย่างไรบ้าง จะก่อให้เกิดการเปลี่ยนแปลงที่ดีขึ้นจริงหรือ ? เรามาดูข้อดีของการทำ self reflection ไปพร้อมๆ กันเลยค่ะ

1. ทำให้เรารู้จักตัวเองมากขึ้น

self reflection คือการทำความรู้จักตัวตนของเราให้มากขึ้นกว่าเดิม รู้ว่าแท้จริงแล้วเราเป็นคนแบบไหน ชอบหรือไม่ชอบอะไร ต้องการอะไรในชีวิต คุณค่าอะไรที่เรายึดถือ เราอยากจะมีอนาคตแบบไหน ฯลฯ เพราะบางครั้งแล้ว เราก็ทำสิ่งต่างๆ ไปตามค่านิยมในสังคม เช่น มีความคิดว่าต้องแต่งงานตอนอายุ 30 ต้องมีลูกตอนอายุไม่เกิน 35 ต้องมีบ้าน มีรถ มีทรัพย์สินตอนอายุเท่านี้ๆ แต่ถ้ายังทำไม่ได้ ก็ทำให้เราเกิดความทุกข์และมีความเครียดวิตกกังวล และทำให้ไม่มีความสุขในชีวิต ลองหาเวลาหยุดพักจากการทำสิ่งต่างๆ และมานั่งทบทวนตัวเองอย่างจริงจังว่า ความจริงแล้วเราต้องการอะไรกันแน่ เราอยากจะมีชีวิตแบบไหน เราอยากจะทำอะไร ซึ่งจะทำให้เรารู้จักตัวเองดีขึ้นกว่าเดิม และเลือกสิ่งที่เหมาะกับเราจริงๆ ค่ะ

2. ช่วยเพิ่ม Self Awareness

Self Awareness คือการตระหนักรู้ในตนเอง เป็นการเข้าใจตัวเองในระดับที่ลึกซึ้ง การทบทวนตัวเองจะทำให้เรารู้ว่าเราเป็นแบบไหน มีจุดแข็ง จุดอ่อน โอกาส อุปสรรค ของตัวเองอย่างไร ซึ่งการตระหนักรู้ในตนเองนั้น ทำให้เราสามารถกำหนดเป้าหมายและทิศทางในชีวิตได้ ไม่ใช่เฉพาะเรื่องหน้าที่การงานเท่านั้น แต่รวมถึงแง่มุมอื่นๆ ในชีวิตด้วย เช่น ในเรื่องความรักความสัมพันธ์ ก็จะทำให้เราเข้าใจตัวเองว่าอยากได้ความรักแบบไหน และรู้ว่าความรักแบบไหนที่เหมาะกับเราจริงๆ ซึ่งจะทำให้เราเลือกมีความสัมพันธ์ที่เฮลท์ตี้กับตัวเองได้

3. ทำให้เราหาตัวเองเจอ

สำหรับบางคนที่รู้สึกว่ายังหาตัวเองไม่เจอ การทำ self reflection คือสิ่งที่จะช่วยให้เราหาตัวเองเจอได้ เพราะเป็นการสะท้อนตัวตนของเราออกมาให้เห็นภาพอย่างชัดเจนมากขึ้นว่าเราชอบอะไร ไม่ชอบอะไร มีความถนัดในด้านไหนบ้าง มีความรู้ความสามารถในด้านใด สนใจในเรื่องอะไรบ้าง และอยากจะทำอะไรต่อไปในอนาคต ใครที่กำลังสับสนกับตัวเองหรือรู้สึกว่ายังไม่เจอทางที่ใช่เสียที ลองมาทำ self reflection ดูนะคะ อาจจะเจอคำตอบก็ได้ค่ะ

4. ช่วยให้เราแก้ไขปัญหาได้ดีขึ้น

การได้มีเวลามานั่งทบทวนตัวเองทำให้เราเกิดการตระหนักรู้ในตนเองและเข้าใจตัวเองมากขึ้น ซึ่งสิ่งนี้จะนำไปสู่การปรับเปลี่ยนพฤติกรรมของเรา และทำให้เราแก้ไขปัญหาต่างๆ ได้ดีขึ้นด้วย ก่อนที่จะทำ self reflection นั้น ในบางคนอาจแก้ปัญหาด้วยวิธีการเดิมๆ ตามความคุ้นชิน ซึ่งอาจจะไม่ใช่วิธีการที่เหมาะสมและไม่สามารถแก้ไขต้นตอของปัญหาได้อย่างจริงจัง อาทิ ในบางคนที่ไม่เชื่อใจคนรักและแสดงอาการหึงหวงจนทำให้อีกฝ่ายอึดอัด ซึ่งเราก็ไม่เข้าใจตัวเองว่าทำไมเราถึงทำแบบนั้น จนเลยเถิดไปถึงขั้นการทะเลาะกัน แต่พอได้มีโอกาสมานั่งทบทวนตัวเองดูแล้ว เราอาจจะเข้าใจตัวเองมากขึ้นว่า ที่เราทำไปเพราะเราอยากให้คนรักของเราให้ความสนใจเรามากขึ้น ใส่ใจเรามากขึ้น ซึ่งจะทำให้เรารู้สึกมั่นคงทางจิตใจและช่วยลดความหึงหวงลงได้ และเมื่อเข้าใจตัวเองแล้วก็ไปปรับความเข้าใจกับคนรัก บอกคู่ของเราว่าเราต้องการอะไร ซึ่งการพูดคุยกันอย่างตรงประเด็นนั้นก็จะทำให้สามารถแก้ไขปัญหาได้อย่างเหมาะสมค่ะ

5. ทำให้เรามีมุมมองที่หลากหลายมากขึ้น

self reflection คือการวิเคราะห์ไปถึงมุมมองทัศนคติของตัวเราเองที่มีต่อสิ่งต่างๆ ที่บางครั้งเราก็ไม่เคยมานั่งสงสัยกับตัวเองว่า ความคิดความเชื่อที่เรายึดถือมาตลอดนั้น มันเป็นสิ่งที่ดีหรือเปล่า มันยังคงใช้ได้ในยุคสมัยปัจจุบันหรือเปล่า หรือมันจำเป็นที่จะต้องเชื่อแบบนี้อยู่หรือเปล่า แล้วเราเอาความเชื่อแบบนี้มาจากไหน ? อะไรคือสิ่งที่หล่อหลอมเราให้มีมุมมองแบบนี้ ทำไมเราถึงมองสิ่งต่างๆ ด้วยความคิดทัศนคติแบบนี้ ฯลฯ การมานั่งวิเคราะห์ตัวเองจะทำให้เราทำความเข้าใจกับตัวเองได้ถึงแก่นแท้ เป็นการท้าทายความคิดความเชื่อของตัวเองว่ายังสามารถใช้ได้กับยุคสมัยปัจจุบันหรือไม่ หรือบางทีเราอาจจะต้องมองในมุมใหม่ๆ ดูบ้างเพราะทุกวันนี้โลกของเราก็เปลี่ยนไปมากมาย ซึ่งจะทำให้เราเปิดกว้างทางความคิดมากขึ้นและมีมุมมองต่อสิ่งต่างๆ ได้หลากหลายมากขึ้นกว่าเดิมค่ะ

จะทำ self reflection ได้อย่างไร ?

การทำ self reflection นั้น มีวิธีการที่ไม่ได้ยากและไม่ได้มีความซับซ้อนใดๆ เลยค่ะ ความจริงแล้วก็เหมือนกับการนั่งคุยกับตัวเองหรือมี Self talkกับตัวเองบ่อยๆ เพื่อให้เราได้ทำความเข้าใจตัวเองอย่างเต็มที่ เมื่อเราเข้าใจตัวเองมากขึ้น เราก็จะรู้ว่าแท้จริงแล้วเราเป็นคนแบบไหน ต้องการอะไร อะไรที่เราชอบ/ ไม่ชอบ ซึ่งเราสามารถนำเอาสิ่งที่ตกตะกอนกับตัวเองไปปรับปรุงแก้ไขและปรับเปลี่ยนตนเองได้ ทั้งยังสามารถใช้เป็นแนวทางการวางแผนชีวิตในอนาคตได้อีกด้วย มาดูคำถามสั้นๆ ที่เราจะใช้ทบทวนตัวเองกันเลยค่ะ

• ฉันให้คุณค่ากับอะไรบ้าง ? 
• ความสุขของฉันคืออะไร ? 
• สิ่งที่ฉันต้องการมากที่สุดในชีวิตคืออะไร ? 
• อะไรคือสิ่งที่ฉันทำได้ดี ? 
• อะไรคือสิ่งที่ฉันไม่ถนัดเอาเสียเลย ? 
• ฉันกำลังใช้ชีวิตในแบบที่ตัวเองต้องการอยู่หรือไม่ ? 
• ความสัมพันธ์กับคนรอบข้างในตอนนี้ยังดีอยู่หรือไม่ ? 
• อะไรคือสิ่งที่ทำให้ฉันมีแรงในการใช้ชีวิตต่อไป ? 
• อะไรคือสิ่งที่ทำให้ฉันรู้สึกมีพลัง ? 
• อะไรคือสิ่งที่ทำให้ฉันรู้สึกเหนื่อยล้าในแต่ละวัน ? 
• ฉันดูแลสุขภาพตัวเองได้ดีพอแล้วหรือไม่ ? 
• ฉันได้ทำตามเป้าหมายที่ตังใจเอาไว้แล้วหรือยัง ? 
• ฉันมีมุมมอง – แนวคิดที่ไม่เป็นประโยชน์กับตัวเองอยู่หรือไม่ ? 
• ฉันชอบคิดลบกับตัวเองบ่อยๆ หรือไม่ ? 
• ฉันจะทำให้ตนเองมีความสุขได้มากขึ้นอย่างไร ?

การถามคำถามเหล่านี้กับตัวเอง เป็นการสะท้อนตัวตนออกมา ซึ่งจะทำให้เรามองเห็นตัวเองได้อย่างชัดเจนมากขึ้นและเข้าใจตัวเองมากขึ้น ได้รู้ว่าจริงๆ แล้วเราเป็นคนแบบไหน มีความเก่งในด้านไหน มีจุดอ่อนในด้านใด ต้องการสิ่งใดในชีวิต ต้องปรับปรุงในส่วนไหน และพัฒนาในด้านใดบ้าง ซึ่งจะทำให้เกิดการเปลี่ยนแปลงตนเองในทิศทางที่ดีขึ้นนั่นเอง เราสามารถตอบคำถามเหล่านี้ผ่านการเขียน – การพิมพ์ หรือจะอัดเสียงของตัวเองเอาไว้ก็ได้ จะเก็บเอาไว้อ่าน – เอาไว้ฟังบ่อยๆ ก็ได้ เพื่อที่จะได้ทบทวนตัวเองอยู่บ่อยๆ และสำรวจตัวเองอย่างสม่ำเสมอค่ะ

Inspire Now ! : การทำ self reflection ทำให้เราได้มีโอกาสทบทวนตัวเองและได้สำรวจตัวเองอย่างละเอียด เพื่อที่จะได้รู้จักและเข้าใจตัวเองได้มากขึ้นกว่าเดิม ซึ่งการรู้จักตัวเองอย่างถ่องแท้นั้นส่งผลต่อการดำเนินชีวิตของเรา ทั้งในเรื่องของการเรียน การทำงาน รวมไปถึงด้านความรักความสัมพันธ์ ทั้งกับคนในครอบครัว คนรัก หรือคนรอบตัว และยังทำให้เราได้มีโอกาสปรับปรุง ปรับเปลี่ยนแก้ไขในสิ่งที่บกพร่อง พร้อมสนับสนุนในสิ่งที่ควรส่งเสริม เพื่อให้เกิดการเปลี่ยนแปลงพัฒนาในทิศทางที่ดีขึ้น เราสามารถทำ self reflection ได้ทุกเมื่อ เพียงแต่ว่าควรเป็นเวลาว่างๆ ที่เราสามารถหยุดพักและมานั่งทบทวนตัวเองได้อย่างจริงจัง เพื่อให้ได้ผลลัพธ์ที่ดีที่สุดค่ะ

DIY INSPIRE NOW ทำให้ฉันเป็นคนใหม่ที่ดีกว่าเดิมใช่ไหม ? คิดว่าการทำ self reflection จะส่งผลดีกับตัวเราอย่างไรบ้าง มาคอมเมนต์กันได้นะคะ ♡

อ้างอิงข้อมูลบางส่วนจาก : betterup.com, positivepsychology.com, verywellmind.com

Featured Image Credit : freepik.com