Emotional Intelligence คือ อะไร ? จำเป็นยังไง กับตัวของเรา ?!

เคยเจอใครบางคนที่พอเจอแล้วรู้สึกดีมากๆ ไหมคะ ? รู้สึกว่าทำไมเข้าอกเข้าใจเราจังเลย ทำไมถึงพูดจาน่าฟัง ทำไมถึงมีมนุษยสัมพันธ์ดีมาก แถมยังมีทักษะการฟังที่ดีเยี่ยม เราพูดอะไรก็ตั้งใจฟังแถมยังจับจุดได้ถูก และก็มีทักษะด้านการพูดการสื่อสารที่ดีไม่แพ้กัน บุคลิกดูเป็นคนใจเย็น สุขุม ดูควบคุมอารมณ์ได้ ดูเป็นคนเปิดกว้างทางความคิด ยอมรับผู้อื่น และก็เป็นคนมั่นใจในตัวเอง เข้าสังคมเก่ง ซึ่งลักษณะแบบนี้ คือลักษณะของคนที่มี Emotional Intelligence คือ มีความฉลาดทางอารมณ์สูง หลายๆ คนคงเคยได้ยินคำนี้กันมาบ้าง เรามักจะคุ้นกันในชื่อ EQ (Emotional Quotient) ซึ่งเป็นสิ่งเดียวกัน มีนักวิจัยและผู้เชี่ยวชาญได้ลงความเห็นว่า การมี Emotional Intelligence (EI) เป็นส่วนสำคัญที่จะทำให้คนๆ หนึ่งประสบความสำเร็จในชีวิตได้ มาดูกันว่า ทักษะเชิงอารมณ์นี้ จริงๆ แล้วคืออะไร ? แล้วมีความสำคัญอย่างไร ? และทำไมถึงเป็นตัวแปรสำคัญในการประสบความสำเร็จ

Emotional Intelligence คือ อะไร ?

Emotional Intelligence (EI) หรือความฉลาดทางอารมณ์  เป็นความสามารถในการรับรู้ ควบคุม และประเมินอารมณ์ทั้งของตัวเองและของผู้อื่น รวมถึงความเข้าใจ ตีความ และตอบสนองต่ออารมณ์ของผู้อื่นด้วยเช่นกัน และมีการจัดการอารมณ์ของตัวเองในเชิงบวกเพื่อเป็นการผ่อนคลายความเครียด ความกดดัน มีความเอาใจใส่ผู้อื่น มีวิธีการสื่อสารที่ดี และมีทักษะด้านมนุษยสัมพันธ์ ทักษะเชิงอารมณ์นี้เป็นสิ่งที่สามารถฝึกฝนได้ และ Emotional Intelligence เป็นสิ่งที่มีความสำคัญต่อความสำเร็จโดยรวมในชีวิตไม่แพ้ Intelligence Quotient (IQ) หรือความฉลาดด้านสติปัญญาเลยทีเดียว

[affegg id=4334]

Emotional Intelligence ประกอบไปด้วยอะไรบ้าง ?

มาดูกันค่ะว่า บุคคลที่มีลักษณะอันแสดงถึงการมี Emotional Intelligence ต้องมีคุณสมบัติยังไงบ้าง จะได้เช็กตัวเองด้วยว่า เรามีหรือเปล่า ?

1. Self – management : มีการจัดการตนเอง

คือความสามารถในการควบคุมความรู้สึกและพฤติกรรมของตนเอง มีการจัดการอารมณ์ในทางที่ดี สามารถทำสิ่งที่ต้องทำให้สำเร็จได้ สามารถบริหารจัดการตัวเองได้ตามกรอบเวลาที่กำหนดไว้ มีวินัยในตัวเอง

2. Self – Regulation : มีการกำกับความคุมตนเอง

คือความสามารถในการควบคุมตัวเองทั้งในเชิงความคิด อารมณ์ และการกระทำที่แสดงออกมา คิดก่อนทำ คิดก่อนพูด และยังหมายถึงการรู้วิธีจัดการกับความเครียด ความกดดันที่เกิดขึ้นภายในตัวเอง สามารถรับมือกับความขัดแย้งและสถานการณ์ที่ยากลำบากได้ และมีความยืดหยุ่น ปรับตัวให้เข้ากับสิ่งแวดล้อมต่างๆ ได้ ซึ่ง Self – Regulation จะมีความเชื่อมโยงกับ Self Monitoring คือ การประเมินติดตามตนเอง ซึ่งเป็นสิ่งที่สามารถฝึกฝนกันได้ค่ะ

3. Self – Awareness : มีความตระหนักรู้ในตนเอง

คุณสมบัติหนึ่งของการมี Emotional Intelligence คือ มีการตระหนักรู้ในตนเอง หมายถึง มีสติรู้คิด รู้เท่าทันตัวเอง รู้ว่ากำลังคิดอะไรอยู่ รู้ว่าตัวเองรู้สึกอย่างไร รู้ว่าตัวเองมีข้อดี ข้อเสียอะไรบ้าง รู้ว่าเราควรทำอะไร ไม่ควรทำอะไร เข้าใจถึงการกระทำของตนเอง รับรู้ถึงแรงจูงใจ เข้าใจกระบวนการคิด ประสบการณ์ที่เกิดขึ้นกับตัวเอง ซึ่งเป็นการให้ความสนใจกับสิ่งที่อยู่ภายในของตัวเองค่ะ

4. Social Awareness : มีการตระหนักรู้ทางสังคม

การมี Emotional Intelligence คือ ต้องให้ความสนใจกับสังคม สิ่งแวดล้อม และบุคคลรอบตัวเราด้วยค่ะ นอกจากจะรับรู้อารมณ์ ความรู้สึกของตัวเองแล้ว ต้องสามารถเข้าใจอารมณ์ ความรู้สึกของผู้อื่นได้ด้วย รับรู้ถึงความต้องการของผู้อื่น และมีความเห็นอกเห็นใจต่อผู้อื่น (Empathy) เพื่อการมีความสัมพันธ์ที่ดีกับผู้คนในสังคม

5. Social Skills : มีทักษะด้านสังคม

สิ่งสำคัญของ Emotional Intelligence คือ มีทักษะด้านการเข้าสังคม มีมนุษยสัมพันธ์ที่ดีต่อผู้อื่น ทั้งด้านภาษากาย บทสนทนา มีทักษะด้านการสื่อสารที่ดี มีทักษะด้านการฟังและเข้าใจถึงความต้องการของผู้อื่น สามารถทำงานเป็นทีมได้ และบริหารจัดการความขัดแย้งที่เกิดขึ้นในกลุ่มได้

6. Motivation : มีแรงจูงใจในตัวเอง

ถ้าเรามีแรงจูงใจในตัวเอง เราก็จะอยากพัฒนาตัวเองอยู่เสมอ มีแรงผลักดันเพื่อไปให้ถึงเป้าหมาย มีความกระตือรือร้นที่จะทำสิ่งใดให้สำเร็จ มีแรงบันดาลใจที่จะทำสิ่งต่างๆ เพื่อให้เกิดการเติบโตทั้งภายนอกและภายในตนเอง

จุดสังเกต คนที่มี Emotional Intelligence สูง

คุณสมบัติข้างต้นอาจจะเป็นสิ่งที่สังเกตจากผู้อื่นได้ยากนิดหน่อย เพราะเน้นไปที่ทักษะภายในตัวบุคคลเป็นหลัก แต่เราสามารถสังเกตและนำไปเป็นตัวอย่างได้ค่ะว่า คนแบบไหนบ้างที่มี Emotional Intelligence

• เข้าใจความรู้สึกของผู้อื่น
• ตระหนักรู้ถึงความสามารถและข้อจำกัดของตนเอง
• มีความมั่นใจในตนเอง และยอมรับตัวเองในแบบที่เป็น
• ยอมรับความผิดพลาดได้ และไม่ยึดติดกับความผิดพลาดนั้น
• ยอมรับความเปลี่ยนแปลง
• สนใจในตัวผู้อื่น เช่น ความชอบ อารมณ์ ความรู้สึก ความคิด ทัศนคติ 
• มีความห่วงใยต่อผู้อื่น
• รู้ผิดชอบชั่วดี รู้ว่าอะไรควรทำ ไม่ควรทำ
• มีความสามารถในการควบคุมอารมณ์ตัวเองและสามารถจัดการอารมณ์ตัวเองได้ แม้เจอกับสถานการณ์ตึงเครียดหรือชวนโมโหก็ตาม

หากลองสังเกตตัวเองหรือสังเกตคนอื่นแล้วพบว่า มีลักษณะเหล่านี้ ก็อาจจะพูดได้ว่า เป็นคนที่มี  Emotional Intelligence สูงค่ะ

[affegg id=4335]

ความฉลาดทางอารมณ์นั้น สำคัญไฉน ? และทำไมถึงต้องฝึก ?!

ลองคิดดูว่า หากเราต้องทำงานกับคนที่แม้จะเก่งมากๆ ก็ตาม มีความฉลาด ทำงานเก่ง ทำงานเป๊ะ แต่เป็นคนอารมณ์ร้อน ขี้โมโห ขี้หงุดหงิด จะพูดอะไรก็ไม่นึกถึงใจผู้อื่น บางครั้งก็ก้าวร้าว แสดงพฤติกรรมไม่เหมาะสมออกมา แบบนี้ แม้จะเป็นคนเก่ง แต่ใครก็คงไม่อยากทำงานด้วยใช่ไหมคะ ? เพราะไม่ว่าจะยังไงก็ตาม ไม่ว่าจะเป็นเรื่องการทำงานหรือการใช้ชีวิต เราก็ต้องอยู่ในกลุ่มสังคม ต้องอยู่ร่วมกับผู้อื่น เพราะฉะนั้น ความสำคัญของการมี  Emotional Intelligence คือ ทำให้เรามีความสัมพันธ์ที่ดีกับคนอื่นๆ และอยู่ด้วยกันได้อย่างมีความสุข

ได้มีการศึกษาวิจัยว่า Emotional Intelligence มีความสัมพันธ์กับความสุขในชีวิต คนที่มี EI สูงจะสามารถบรรลุเป้าหมายของตนเองและทำงานได้อย่างมีความสุขในองค์กร เพราะได้รับการสนับสนุนที่ดีทั้งจากหัวหน้างานและเพื่อนร่วมงาน อย่างที่บอกว่า คนที่มี EI สูงมักจะมีความสัมพันธ์ที่ดีกับผู้อื่น และมีการกำกับควบคุมตัวเอง สามารถสำเร็จได้ตามเป้าหมาย มีแรงจูงใจในตัวเองและมีการพัฒนาตนเองอยู่เสมอ ส่งผลให้รู้สึกมีความสุขกับชีวิตโดยรวมนั่นเองค่ะ

ข้อดีของการฝึก  Emotional Intelligence และถ้าเราไม่ฝึก จะมีข้อเสียยังไง ?

เมื่อรู้แล้วว่า Emotional Intelligence คืออะไร และมีความสำคัญอย่างไร มาดูกันค่ะว่าทำไมเราต้องฝึกให้ตัวเองมีทักษะด้านนี้ แล้วถ้าเราไม่ฝึกล่ะ จะส่งผลเสียยังไง ? ถ้าอยากรู้แล้วก็ไปอ่านกันเลยค่ะ

• ทำให้การทำงานมีประสิทธิภาพมากขึ้น

การฝึกให้ตัวเองมี EI ทำให้เรามีผลการทำงานที่ดีขึ้นค่ะ เพราะเรามีการจัดการตนเองที่ดี บริหารจัดการเวลาได้ดี ทำงานให้สำเร็จตามกรอบเวลาได้ มีความมั่นใจว่าจะทำได้ มีแรงจูงใจในการพัฒนาตนเอง เราก็จะทำงานได้สำเร็จและมีประสิทธิภาพ และถ้าเราไม่ฝึก คิดง่ายๆ ว่า ถ้าเราไม่มีการควบคุมตัวเอง ไม่สามารถจัดการตนเองได้ ไม่อยากทำงาน ก็ไม่ทำ ปล่อยงานให้ทับถมไปเรื่อยๆ แบบนี้ ก็อาจจะโดนหัวหน้างานตำหนิได้ หรือทำงานไม่ได้ตามเดดไลน์ ก็สร้างความเสียหายให้กับองค์กรและธุรกิจได้เช่นกัน

• ทำให้เรามีสุขภาพจิตดีขึ้น

การที่เรามี EI สูง แสดงว่าเราสามารถจัดการกับอารมณ์ของตนเองได้ดี สามารถจัดการกับความเครียดของตนเองได้อย่างเหมาะสม รู้วิธีผ่อนคลายตัวเอง ไม่วิตกกังวล ไม่กดดันตัวเองจนเกินไป รู้ว่าจะรับมือกับความผิดหวังยังไง หรือสถานการณ์ที่ยากลำบากได้ ซึ่งถ้าเราสะสมความเครียดไปเรื่อยๆ โดยไม่รู้วิธีจัดการกับมัน ก็อาจจะทำให้เรามีภาวะซึมเศร้า หรือมีสุขภาพจิตอื่นๆ ตามมาได้นะคะ

• เสริมสร้างความสัมพันธ์ที่ดีกับคนรอบข้าง

การมี Emotional Intelligence คือ มีความสามารถในการเข้าอกเข้าใจผู้อื่น ใส่ใจคนอื่น มีความเป็นห่วงเป็นใยซึ่งกันและกัน รับรู้ถึงความต้องการของผู้อื่น อีกทั้งยังมีทักษะด้านการสื่อสารที่มีประสิทธิภาพ ใช้คำพูดที่ดี คิดก่อนพูด ถ้าเรามีคุณสมบัติเหล่านี้ เราก็จะมีความสัมพันธ์ที่ดีกับผู้อื่นอย่างแน่นอน ทั้งในที่ทำงานและในชีวิตส่วนตัว แต่ถ้าเราไม่ฝึกทักษะเหล่านี้ เช่น ไม่สนใจความรู้สึกของคนอื่น เอาความคิดความรู้สึกของตัวเองเป็นที่ตั้ง คิดอะไรก็พูดออกมาโดยไม่นึกถึงคนฟัง บางครั้งก็แสดงพฤติกรรมไม่เหมาะสมออกมา แบบนี้ เราก็คงยากที่จะมีความสัมพันธ์ที่ดีกับคนรอบข้างได้

แล้วจะฝึกได้อย่างไร ?

Emotional Intelligence เป็นสิ่งที่ฝึกได้ค่ะ ทักษะเชิงอารมณ์เป็นสิ่งที่ฝึกได้เหมือนกับทักษะอื่นๆ เพียงแต่ว่า เรื่องอารมณ์เป็นเรื่องที่ละเอียดอ่อน ต้องใช้การสังเกต ทำความเข้าใจ วิเคราะห์พิจารณาอารมณ์ความรู้สึกที่เกิดขึ้น ทั้งของตัวเองและของผู้อื่น และมีการรู้เท่าทันตัวเองอยู่เสมอ ซึ่งมีวิธีการฝึกความฉลาดทางอารมณ์ได้ดังนี้

• ฝึกทักษะด้านการฟัง ฟังให้มากขึ้น และฟังให้รับรู้ถึงความต้องการของคนอื่น
• เปิดใจยอมรับความคิดเห็นที่แตกต่าง และไม่โมโห ไม่หงุดหงิดถ้าเจอคนที่คิดไม่เหมือนกับตัวเอง ในขณะเดียวกัน ก็ต้องไม่ตัดสินคนอื่น ไม่วิจารณ์คนอื่นโดยไม่จำเป็น 
• เอาใจเขามาใส่ใจเรา ถ้าเพื่อนมาระบายเรื่องทุกข์ใจให้ฟัง แทนที่จะพูดแนะนำหรือตำหนิว่าทำไมเพื่อนไม่ทำแบบนั้น ทำไมถึงทำแบบนี้ ให้ลองคิดถึงในมุมมองของเพื่อนดูก่อนค่ะ ว่าถ้าเราเป็นเพื่อนคนนั้น เราจะรู้สึกยังไง และอยากได้วิธีแก้ปัญหาอย่างไร การทำแบบนี้ จะทำให้เรามีความเห็นอกเห็นใจผู้อื่นมากขึ้น 
• หมั่นสังเกตอารมณ์ของตัวเอง ตอนนี้รู้สึกอย่างไร ทำไมถึงรู้สึกแบบนี้ และจะจัดการกับความรู้สึกนี้ได้อย่างไร ถ้าทำแบบนี้บ่อยๆ เราก็จะรู้เท่าทันอารมณ์ตัวเองมากขึ้นค่ะ 
• คิดก่อนพูด ถ้าเราเป็นคนที่มักจะพูดก่อนคิด หรือบางครั้งก็พูดอะไรที่ไม่ดีออกไปโดยที่ไม่ทันได้ไตร่ตรองก่อน อาจจะต้องฝึกตัวเองโดยการไตร่ตรองคำพูดให้ดีก่อนพูดออกไป 
• ฝึกให้มีวินัยในตัวเอง ถ้าเราเป็นคนที่ไม่ค่อยมีการควบคุมตนเอง หรือมีการจัดการตนเองได้ไม่ดีนัก ทำอะไรไม่ค่อยสำเร็จ อาจจะลองหาวิธีตั้งเป้าหมายยังไงให้สำเร็จ โดยเริ่มจากเป้าหมายเล็กๆ ก่อน และฝึกตัวเองไปเรื่อยๆ เริ่มขยายเป้าหมายให้ใหญ่ขึ้น เพื่อเพิ่มทักษะในการบริหารจัดการตนเอง
• เข้าสังคมให้มากขึ้น หรืออยู่กับเพื่อนที่เข้าสังคมเก่งๆ และจดจำเอาทักษะเหล่านั้นไปใช้ ถ้าอยากสร้างความสัมพันธ์ที่ดีกับผู้อื่น แต่เราเข้าสังคมไม่เก่งเลย ก็ลองชวนเพื่อนไปเที่ยว หรือไปเจอผู้คนใหม่ๆ ดูก็ได้ค่ะ แล้วดูว่าเพื่อนของเรามีวิธีเข้าหาคนยังไง มีวิธีการพูดทักทายอย่างไร จะได้ลองเอาไปใช้บ้าง ในกรณีที่อยากเข้าสังคมเก่งๆ แต่ถ้าเราเป็นมนุษย์ประเภทรักสันโดษ ชอบอยู่คนเดียว ก็ไม่ต้องฝืนตัวเองจนเกินไป แต่ก็ให้ออกไปเจอเพื่อนบ้าง เพราะการเข้าสังคมก็ทำให้เราได้มีโอกาสสร้างความสัมพันธ์กับคนอื่นๆ และอาจช่วยเหลือซึ่งกันและกันในอนาคตได้

ตอนนี้เราก็รู้แล้วว่า Emotional Intelligence คืออะไร ? มีความสำคัญอย่างไร และทำไมถึงต้องฝึก! การมีความฉลาดเชิงอารมณ์ จะทำให้เรามีการตระหนักรู้ในตนเอง มีการบริหารจัดการตนเองได้ มีแรงจูงใจที่จะพัฒนาตนเอง ในขณะเดียวกัน  มนุษย์เราอยู่ร่วมกันเป็นสังคม การมีทักษะทางด้านอารมณ์และมีทักษะด้านการสร้างความสัมพันธ์กับผู้อื่นนั้นจะทำให้เราใช้ชีวิตอยู่ร่วมกันได้อย่างมีความสุข มีความเห็นอกเห็นใจกัน เอาใจใส่กัน ช่วยเหลือเกื้อกูลซึ่งกันและกัน มีปฏิสัมพันธ์ที่ดีต่อกัน ซึ่งการมี EI นั้นคือทั้งหมดที่กล่าวมาค่ะ

[affegg id=4336]

Inspire Now ! : ในชีวิตของคนเราประกอบไปด้วยหลายอย่าง นอกจากจะมีความสามารถ มีทักษะพิเศษเฉพาะตัวที่ใช้ในการเรียนหรือทำงานแล้ว Emotional Intelligence ก็เป็นสิ่งสำคัญที่จะทำให้เราประสบความสำเร็จและมีความสุขในการใช้ชีวิตได้ เพราะเป็นทักษะที่สำคัญสำหรับการบริหารจัดการตัวเองและการอยู่ร่วมกับผู้อื่น ทั้งในด้านอารมณ์ การสร้างความสัมพันธ์ที่ดี และมีปฏิสัมพันธ์ที่ดีกับผู้อื่น ถ้าใครอยากรู้ว่าตัวเองมี EI หรือเปล่า ก็ไปทำแบบทดสอบกันได้ที่เว็บไซต์ www.psychologytoday.tests.psychtests.com แต่ถ้าใครคิดว่าตัวเองยังมีทักษะเชิงอารมณ์ไม่มากพอ ก็หวังว่าจะนำเอาวิธีฝึกที่เรานำมาฝากกันไปลองฝึกดูนะคะ ทุกคนฝึกได้ ขอแค่มีความตั้งใจจริงๆ และมีความพยายามค่ะ

DIY INSPIRE NOW ทำให้ฉันเป็นคนใหม่ที่ดีกว่าเดิมใช่ไหม ? ความฉลาดทางอารมณ์ จะทำให้เรามีการพัฒนาตนเองมากขึ้น เห็นด้วยไหมคะ ? มาคอมเมนต์เล่าให้เราฟังด้วยนะคะว่า คิดเห็นอย่างไรกับ Emotional Intelligence เป็นสิ่งที่สำคัญไหม ? แล้วใครควรมีบ้าง รออ่านอยู่นะคะ ♡

อ้างอิงข้อมูลบางส่วนจาก : helpguide.org, psychcentral.com, psychologytoday.tests.psychtests.com, verywellmind.com

Featured Image Credit : unsplash.com/Omar Lopez