ปรึกษาจิตแพทย์ ที่ไหนดี ? รวม 10 ช่องทาง ปรึกษาใจให้ผ่อนคลายกับผู้เชี่ยวชาญ !
ปรึกษาจิตแพทย์ ที่ไหนดี ป่วยใจแล้วหาทางออกไม่ได้ การพูดคุยกับผู้เชี่ยวชาญถือเป็นวิธีที่จะช่วยให้เราได้ผ่อนคลาย มาปรับใจที่พังแล้วมีความสุขกัน
ปัจจุบันเราต้องเผชิญกับความเครียดที่รุมเร้าจากปัจจัยหลายอย่างไม่ว่าจะเป็นเรื่องภาวะเศรษฐกิจ สังคม การเมือง หรือแม้แต่การชีวิตประจำวันอย่างการเรียนและการทำงาน ดังนั้นนอกจากดูแลตัวเองภายนอกแล้ว การหันมาดูแลภายในจิตใจด้วยการฝึกสมาธิก็คืออีกหนทางที่นำไปสู่การค้นพบความสุขสงบภายในใจ ทำให้เรารู้เท่าทันตัวเองดีขึ้น มีสติและมองโลกตามความเป็นจริงโดยไม่ทุกข์เท่าที่เคย และหนึ่งในวิธีทำสมาธิที่เราสามารถนำไปปฏิบัติได้ก็คือการฝึกวิปัสสนาภาวนา แต่วิปัสสนาภาวนา คืออะไร ต่างจากการฝึกแบบ วิปัสสนากรรมฐานหรือไม่ ต้องฝึกแบบไหน สามารถฝึกร่วมกับการฟังธรรมะคลายเครียดก่อนนอนได้หรือไม่ DIYINSPIRENOW จะมาเล่าให้ฟังในบทความนี้ค่ะ
การ วิปัสสนาภาวนา คืออะไร ? ฝึกแล้วได้อะไร ? ชวนรู้จัก และฝึกเพื่อความสงบในใจกัน !
วิปัสสนาภาวนา หรือที่รู้จักกันทั่วไปในชื่อ “สมาธิภาวนา” เป็นหนึ่งในวิธีปฏิบัติกรรมฐานในพระพุทธศาสนา มีจุดประสงค์เพื่อให้ผู้ปฏิบัติเข้าใจความจริงของชีวิตและโลกตามความเป็นจริง นำไปสู่ความหลุดพ้นจากความทุกข์
วิปัสสนาภาวนา คือ การเจริญสติเพื่อให้รู้แจ้งในความเป็นจริงว่าความจริงคือสิ่งไม่เที่ยง ไม่ใช่ตัวตน และไม่ใช่สิ่งที่อยู่คงทนถาวร จนทำให้เราสามารถเลิกยึดมั่นถือมั่นและนำไปสู่การก้าวพ้นออกจากความทุกข์ในใจ หรือหากจะมองให้ไกลกว่านั้นก็คือมุ่งสู่การดับทุกข์ในวัฏฏสงสาร หรือหากพิจารณาโดยแยกความหมายของแต่ละคำ จะได้ความว่า
- วิปัสสนา คือ ปัญญาในการมองความเป็นจริงตามไตรลักษณ์ (ความไม่เที่ยง ความเป็นทุกข์ ความไม่ใช่ตัวตน)
- ภาวนา คือ การฝึกจิตใจให้เกิดกุศลด้วยความพากเพียร มีความจดจ่อและต่อเนื่อง จนทำให้เกิดสมาธิ
ดังนั้นเมื่อรวมความหมายของวิปัสสนาและภาวนาเข้าด้วยกัน จึงหมายถึงการฝึกจิตใจด้วยศีล สมาธิ ปัญญา เพื่อให้เกิดความรู้แจ้งในสภาวะความเป็นจริงจนนำไปสู่การดับทุกข์ในที่สุด หรือหากกล่าวตามความหมายทางพระพุทธศาสนาก็คือเพื่อให้พ้นทุกข์ในวัฏฏสงสารนั่นเอง
หลักการสำคัญของ วิปัสสนาภาวนา คืออะไร ?
- การพิจารณากายและจิตอย่างละเอียดลึกซึ้ง เพื่อเห็นความไม่เที่ยง เป็นทุกข์ และไม่ใช่ตัวตน ตามความจริง
- การพัฒนาสติ ให้มีความรู้ตัวอยู่กับปัจจุบันขณะ ไม่ยึดติดกับอารมณ์หรือความคิดที่ผ่านมาและผ่านไป
- การเจริญสมาธิ เพื่อให้จิตมีความตั้งมั่น สงบ เป็นฐานในการพิจารณาอย่างละเอียด
- การมีปัญญารู้แจ้งเห็นจริง เข้าใจสภาวะของร่างกายและจิตใจตามความเป็นจริง
โดยวิปัสสนาภาวนาเป็นการบำเพ็ญเพื่อสร้างปัญญาให้เกิดขึ้น เพื่อกำจัดอวิชชา ตัณหา และอุปาทาน ซึ่งเป็นรากเหง้าของทุกข์ นำไปสู่การหลุดพ้นจากวัฏฏสงสาร
วิธีการปฏิบัติวิปัสสนาภาวนา ต้องทำยังไง ?
วิปัสสนาภาวนา คือ วิธีนั่งสมาธิให้จิตนิ่ง ซึ่งสามารถทำได้หลายวิธี แต่วิธีที่การที่ถูกนำมาใช้มากที่สุดก็คือการฝึกอานาปานสติหรือการกำหนดลมหายใจเข้า-ออกอย่างมีสติ ได้รับการสืบทอดต่อมาโดยท่านพุทธทาส ภิกขุ โดยขั้นตอนการฝึกเรียกว่า อานาปานสติ 16 ขั้น ดังนี้
- เมื่อหายใจเข้า-ออกยาว ให้สติรับรู้ว่าเราหายใจเข้า-ออกยาว
- เมื่อหายใจเข้า-ออกสั้น ให้สติรับรู้ว่าเราหายใจเข้า-ออกสั้น
- กำหนดรู้ลมหายใจทั้งปวง หายใจเข้า-ออก
- ระงับกายสังขารคือลมหายใจ หายใจเข้า-ออก
- ผู้กำหนดรู้ปีติ หายใจเข้า-ออก
- กำหนดรู้สุข หายใจเข้า-ออก
- กำหนดรู้สังขาร หายใจเข้า-ออก
- ทำจิตสังขารให้ระงับ หายใจเข้า-ออก
- กำหนดรู้จิต หายใจเข้า-ออก
- ทำจิตให้ปราโมทย์ หายใจเข้า-ออก
- ทำจิตให้ตั้งมั่น หายใจเข้า-ออก
- ทำจิตให้คลาย หายใจเข้า-ออก
- เห็นความไม่เที่ยง หายใจเข้า-ออก
- เห็นความจางคลายหรือปราศจากในราคะ หายใจเข้า-ออก
- เห็นความดับไร้กิเลสหรือนิโรธ หายใจเข้า-ออก
- เห็นความปล่อยวาง หายใจเข้า-ออก
วิปัสสนา คือ แนวทางการทำสมาธิที่ได้รับความนิยมในการนำไปปฏิบัติอย่างแพร่หลาย ขั้นเบื้องต้นสามารถฝึกได้โดยการกำหนดลมหายใจสั้นและยาว อาจใช้การภาวนา “พุทธ” ระหว่างหายใจเข้า และ “โธ” ระหว่างหายใจออกหรือคำภาวนาอื่นๆ ก็ได้ แต่หัวใจหลักยังคงเป็นการกำหนดลมหายใจ รับรู้สภาวะลมหายใจในปัจจุบันของตัวเอง และมุ่งมั่นฝึกจิตให้สงบ
องค์ประกอบบ้างที่จะช่วยให้เราฝึกวิปัสสนาภาวนาได้ดีขึ้น
เราได้รู้กันไปแล้วว่าวิปัสสนาภาวนา คืออะไร มีแนวทางปฏิบัติหรือมีวิธีฝึกอย่างไร คราวนี้ลองมาดูกันค่ะว่า จะมีองค์ประกอบอะไรที่จะเข้ามาช่วยให้เราฝึกการทำวิปัสสนาภาวนาให้ดีขึ้นได้บ้าง
- ความเพียร : การฝึกวิปัสสนาภาวนาต้องอาศัยความเพียรและความต่อเนื่อง ไม่ท้อถอย ไม่เกียจคร้านในการฝึก
- มีสติ : กำหนดจิตรับรู้ลมหายใจและรู้สภาวะของตัวเองอยู่เสมอ ไม่เอาความคิดฟุ้งซ่านมาเป็นอารมณ์
- มีสัมปชัญญะ : คือการฝึกมองภาวะต่างๆ ตามความเป็นจริง ไม่ปรุงแต่ง
- ปรับอารมณ์ให้สมดุล : ทำได้โดยกำหนดรู้รูปนามหรือความเป็นจริงของตัวเองอยู่ตลอดเวลาอย่างมุ่งมั่นและจดจ่อ ให้เท่าทันร่างกายและจิตใจ ไม่ช้า ไม่เร็ว ให้พอดีกับอารมณ์ปัจจุบันของเราเอง
เตรียมพร้อมอย่างไรก่อนฝึกวิปัสสนาภาวนา
วิปัสสนาภาวนา คือ การทำสมาธิเพื่อให้เราได้ฝึกจิตใจ รู้เท่าทันตัวเอง รู้เท่าทันความเป็นจริงและนำไปสู่การดับทุกข์ ดังนั้นก่อนเริ่มฝึกควรมีการเตรียมความพร้อมก่อนเสมอ เพื่อให้เราสามารถปฏิบัติได้อย่างถูกต้องทั้งร่างกายและจิตใจ
- ถึงพร้อมด้วยสัปปายะ : สัปปายะ หมายถึง การมีสถานที่ฝึกที่เหมาะสมและช่วยสนับสนุนให้การฝึกได้ผลดี ควรเป็นสถานที่ที่ทำให้เราเกิดสมาธิตั้งมั่นได้อย่างต่อเนื่อง เช่น ห้องที่เงียบสงบ เป็นต้น
- ชำระศีลให้บริสุทธิ์ : ด้วยการสมาทานศีลตามความเหมาะสม ช่วยเตรียมพร้อมก่อนเริ่มฝึกและยังเป็นการตั้งจิตให้มีความมุ่งมั่นในการฝึกฝนด้วย
- อินทรียสังวร : หมายถึงการสำรวมกาย วาจา ใจ เพื่อกำหนดสติรับรู้ลมหายใจของตัวเองและรับรู้สภาวะต่างๆ ของร่างกาย ทั้งการมองเห็น ได้ยิน ได้กลิ่น ได้สัมผัส
วิปัสสนาภาวนา กับ วิปัสสนากรรมฐาน ต่างกันมั้ย ?
วิปัสสนาภาวนา และวิปัสสนากรรมฐาน มีความหมายที่คล้ายคลึงกัน โดยทั้งสองคำนี้หมายถึงการปฏิบัติกรรมฐานเพื่อเจริญปัญญา ให้เกิดความรู้แจ้งเห็นจริงตามความเป็นจริงของสภาวธรรม อย่างไรก็ตาม มีบางท่านแยกแยะความหมายระหว่างสองคำนี้
วิปัสสนาภาวนา คือ การภาวนาหรือการปฏิบัติเพื่อเจริญวิปัสสนาปัญญา เพื่อให้เกิดความรู้แจ้งเห็นจริง
ส่วนวิปัสสนากรรมฐาน คือ การปฏิบัติกรรมฐานโดยมีวิปัสสนาปัญญาเป็นหลัก เช่น การพิจารณากายและจิตให้เห็นความไม่เที่ยง เป็นทุกข์ และไม่ใช่ตัวตน
โดยสรุป แม้จะมีความหมายที่ใกล้เคียงกัน แต่วิปัสสนาภาวนา มักจะหมายถึงการปฏิบัติเพื่อเจริญปัญญาโดยทั่วไป ส่วนวิปัสสนากรรมฐานจะเจาะจงไปที่การปฏิบัติกรรมฐานแบบวิปัสสนา คือการพิจารณาเพื่อเจริญปัญญาให้เห็นสภาวธรรมตามความเป็นจริง
แต่ในทางปฏิบัติจริง ทั้งสองคำมักใช้แทนกันได้ เพื่อหมายถึงการปฏิบัติเพื่อเจริญปัญญาให้เห็นแจ้งตามความเป็นจริง
คำแนะนำในการฝึก วิปัสสนาภาวนา กับ วิปัสสนากรรมฐาน มีอะไรบ้าง ?
จุดมุ่งหมายสูงสุดของการฝึกคือ การเกิดปัญญารู้แจ้งเห็นจริงในสภาวธรรม เป็นทางสู่การดับทุกข์และบรรลุมรรคผลนิพพานซึ่งสำหรับคำแนะนำในการฝึกวิปัสสนาภาวนา และวิปัสสนากรรมฐานนั้น มีดังต่อไปนี้ค่ะ
- ศึกษาหลักธรรมและวิธีปฏิบัติจากครูบาอาจารย์หรือแหล่งความรู้ที่น่าเชื่อถือ เพื่อให้เข้าใจหลักการและวิธีการที่ถูกต้อง
- ฝึกสมาธิภาวนาให้จิตมีความตั้งมั่น สงบ เป็นบาทฐานของการเจริญวิปัสสนา
- เริ่มต้นด้วยการพิจารณากายให้เห็นความไม่งาม ไม่สวยงาม เพื่อละความยึดมั่นถือมั่นในรูปกาย
- พิจารณาเวทนาทางกาย เช่น ความเจ็บปวด ความไม่สบาย เพื่อเห็นความทุกข์ที่แฝงอยู่
- พิจารณาจิตให้เห็นความไม่เที่ยง ว่าจิตเปลี่ยนแปลงอยู่ตลอดเวลา เกิดขึ้น ตั้งอยู่ ดับไป
- พิจารณาธรรมทั้งหลายให้เห็นความไม่ใช่ตัวตน ไม่มีสิ่งใดที่เป็นตัวตนถาวร
- มีสติควบคุมจิต ไม่ยึดติดกับอารมณ์และความรู้สึกที่ผ่านมาผ่านไป
- ทำความเพียร มีขันติ อดทนต่อความยากลำบาก ไม่ท้อถอย
- ปฏิบัติอย่างสม่ำเสมอ เพื่อให้เกิดความชำนาญและความก้าวหน้าทางจิตใจ
- ระลึกถึงประโยชน์และคุณค่าของวิปัสสนาเสมอ เพื่อเป็นกำลังใจในการปฏิบัติ
| Inspire Now ! : การฝึกวิปัสสนาภาวนา คือการสร้างสมาธิ ช่วยให้ใจสงบ ร่างกายผ่อนคลาย บางครั้งยังทำให้เราเข้าใจจิตใจและตัวตนของตัวเอง ณ ขณะนั้นได้ดีขึ้น หากใครอยากลองเปลี่ยนจากการเปิดเพลงบรรเลงนั่งสมาธิมาเป็นการฝึกกำหนดจิตรับรู้ลมหายใจแบบเงียบสงบดูบ้าง การฝึกวิปัสสนาภาวนาก็คืออีกแนวทางที่สามารถนำไปทำตามแล้วเห็นผลได้จริงค่ะ |
|---|
DIY INSPIRE NOW ทำให้ฉันเป็นคนใหม่ที่ดีกว่าใช่ไหม ? เข้าใจแล้วว่าวิปัสสนา คืออะไร เพื่อนๆ คนไหนเคยลองฝึกบ้าง ลองมาแชร์ประสบการณ์กับเราได้เลยนะคะ
Facebook Comments
